Człowiek w historię uwikłany
Data rozpoczęcia: 2021-02-23
Data zakonczenia:
Jerzy Krzysztoń (23.03.1931 – 16.05.1982)
Mija 90. rocznica urodzin prozaika, dramaturga, twórcy słuchowisk radiowych, scenarzysty, reportażysty i tłumacza.
Debiutował „Wspomnieniami indyjskimi”, będącymi relacją z ucieczki ludności polskiej, która wyszła wraz z armią generała Władysława Andersa z ZSRR. Tworzył liczne opowiadania i powieści m.in. „Wielbłąd na stepie”, „Kamienne Niebo” i najbardziej znaną, trzytomową pt. „Obłęd”, będącą zapisem postrzegania świata przez pryzmat choroby psychicznej. Autor chorował na schizofrenię, która w rożnych okresach jego życia musiała być leczona w zakładach psychiatrycznych. „Obłęd” pisany w jednym z takich okresów, jest powieścią nie tyle autobiograficzną, co przykładem mistrzowskiej prozy polskiej. Jerzy Krzysztoń bardzo silnie związany z literaturą polską dał się poznać jako doskonały tłumacz. Znamy go z tłumaczeń „Wesołych przygód Robin Hooda” Howarda Pyle’a, „Miasteczka Winesburg: obrazki życia w stanie Ohio” Sherwooda Andersona. Był twórcą bardzo silnie związanym z radiem. „Jako autor słuchowisk radiowych należał do grona tych pisarzy związanych z radiem, którzy nie tylko byli w radiu zatrudnieni, ale którzy na bieżąco wiązali swoje ambicje twórcze z radiem i ze słuchowiskiem.”
Jerzy Krzysztoń o swoim pisarstwie: „Niejednokrotnie zadawano mi pytanie, dlaczego zostałem pisarzem ? Odpowiedź nie jest łatwa. Talent? Tomasz Mann powiada, że talent to tyle co zdolność do posiadania losu, swojego losu. Nie wiem, czy zostałbym pisarzem, gdyby nie to wszystko, co przeżyłem, do czego zmusiły mnie okoliczności, w których się znalazłem. Pierwszy okres życia, okres dzieciństwa i mojej młodości, dzieciństwa raptownie przerwanego. To był taki gwałtowny koniec mojego dzieciństwa, utrata domu, ojca i ojczyzny a potem długa bardzo wędrówka raz na wozie raz pod wozem w bardzo dalekie strony świata do krajów, o których nawet mi się nigdy nie marzyło ani nie śniło. Uzbekistany, Kazachstany, Persja, Indie, Afryka i krocie ludzi, z którymi się zetknąłem, w bardzo niezwykłych nieraz okolicznościach. Ta niepewność jutra i to, że człowiek nigdy nie wiedział, gdzie się znajdzie za miesiąc, za rok. Co z nim będzie się dalej działo, co będzie się działo z Polską, która była daleko w strasznych, koszmarnych opałach? Wreszcie powrót do kraju w 1948 roku, do Lublina, Lublin to był Majdanek, potem do Warszawy, a Warszawa to był nasz jeden wielki cmentarz narodowy. Wojna która z domu mnie wyrzuciła, wojna która sprawiła że wróciłem do domu, sprawiła też, że ten piekielny krąg się zamknął i trwał dalej we mnie”.
Jerzy Krzysztoń 16 maja 1982 roku popełnił samobójstwo wyskakując z czwartego piętra bloku, w którym mieszkał. Do końca nosił projekt stworzenia z „Obłędu” słuchowiska radiowego, o co usilnie zabiegał. Pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. „Obłęd” zrealizowany został jako słuchowisko radiowe w adaptacji Janusza Krasińskiego i reżyserii Krzysztofa Gosztyły.
Barbara Hałusek
Prezentowane przez nas tytuły Jerzego Krzysztonia znajdują się w bogatym księgozbiorze biblioteki. Warto czytać, warto odkrywać, warto poznawać. Zapraszamy do odwiedzin i wypożyczeń. Życzymy wspaniałych i niezapomnianych lektur.
https://www.polskieradio24.pl/340/6588/Artykul/545718,Jerzy-Krzyszton-Obled-i-marzenia [dostęp online 23.02.2021]
https://pl.wikipedia.org/wiki/Jerzy_Krzyszto%C5%84_(pisarz) [dostęp online 23.02.2021]
https://pisarze.pl/2015/10/19/janusz-termer-ten-obledny-jerzy-krzyszton/ : fotografia