Żółkiewski - hetman, przed którym drżeli Rosjanie
Data rozpoczęcia: 2020-10-28
Data zakonczenia:
Urodził się w 1547 roku koło Lwowa. Jego ojciec, wojewoda ruski, wprowadził go w krąg rodziny Zamoyskich. Dzięki temu, że znalazł się pod skrzydłami ludzi wpływowych w Rzeczpospolitej Obojga Narodów, jego kariera nabrała tempa.
Stanisław Zółkiewski był człowiekiem wszechstronnie wykształconym, znał języki obce i mógłby zajmować wysokie stanowiska w dyplomacji. On jednak zamiast salonów wolał pole walki. Sam zresztą miał twierdzić, że "pięknie i słodko umrzeć za ojczyznę".
Zanim za tę ojczyznę umarł, pokazał przeciwnikom, że jest sprawnym wojskowym. Walczył z Gdańskiem (1557), wyprawił się z królem Stefanem Batorym na Moskwę (1579-1581) oraz pobił Kozaków (1596). Z Janem Zamoyskim udał się do Mołdawii (1595, 1600), a w Inflantach w bitwie pod Rewlem pokonał Szwedów (1602).
Swój kunszt wojenny pokazał w 1610 roku. Pod Kłuszynem rozgromił armię rosyjsko-szwedzką, chociaż była ona zdecydowanie potężniejsza od jego wojsk. Później, idąc za ciosem, wkroczył do Moskwy, usuwając z tronu cara. Polacy okupowali Moskwę przez dwa lata.
Dzięki jego działaniom udało się powstrzymać przed najazdem na Rzeczpospolitą Turków i Tatarów, chociaż było to okupione koniecznością zawarcia porozumienia (1617). Trzy lata później zamierzał zastosować taktykę uderzenia wyprzedzającego, obawiając się najazdu z tego kierunku. Tym razem Żółkiewskiemu i jego wojskom nie powiodło się na polu walki. Zginął podczas odwrotu w rejonie Cecory (dziś leżącej w pobliżu granicy między Rumunią a Mołdawią). Miało to miejsce w nocy z 6 na 7 października 1620 roku, czyli 400 lat temu. Jego zatkniętą na pice głowę dostarczono sułtanowi Turcji.
Wybitne osiągnięcia Żółkiewskiego doprowadziły do tego, że został najpierw hetmanem polnym koronnym (1588), a później hetmanem wielkim koronnym (1618), czyli najwyższym w ówczesnym czasie zwierzchnikiem sił zbrojnych w Rzeczpospolitej Obojga Narodów.
Skoro jednak ten tekst ukazuje się na stronach biblioteki, to dodamy, że hetman napisał pamiętnik o wyprawie na Rosję pt. "Początek i progres wojny moskiewskiej". Można go przeczytać za darmo w internecie.
Łukasz Domagała
W zbiorach Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lesznie mamy najnowszą książkę prof. Wojciecha Polaka, która niczym sensacyjna powieść opisuje losy jednego z najwaleczniejszych polskich hetmanów. Zachęcamy do zapoznania się z tą pozycją.
W miejscu śmierci hetmana Żółkiewskiego znajduje się poświęcony mu pomnik - to wieś Bierezowka (obecnie Mołdawia). Na zdjęciach kolejno: zdjęcie okolicy, polscy harcerze przy pomniku poświęconym Stanisławowi Żółkiewskiemu oraz tablica pamiątkowa umieszczona na obelisku.
