Aktualności Dodano: 16 listopada 2020

Opętany dziejami

Data rozpoczęcia: 2020-11-16
Data zakonczenia:

Adam Ważyk właściwie Adam Wagman (17.11.1905 - 13.08.1982)

Mija 115 rocznica urodzin poety, prozaika, eseisty, tłumacza literatury łacińskiej, rosyjskiej, angielskiej i francuskiej.

 

 Czytelnik sięga po książkę, żeby znaleźć w niej charakter życia i smak swoich czasów, każda nowa generacja wnosi do literatury nowy typ wrażliwości i nawiązuje do tych form, które najlepiej odpowiadają właściwemu jej widzeniu świata. 

Adam Ważyk

 

 

Adam Ważyk należał do Awangardy Krakowskiej. Rok 1924 to jego debiut literacki i publikacja zbioru wierszy pt. Semafory. Dwa lata później poeta stworzył swoje kolejne dzieło poetyckie pt. Oczy i usta. Był to również okres współpracy z redakcją czasopisma „Almanach Nowej Sztuki” oraz „Zwrotnica”. Równolegle pisywał recenzje filmowe do „Naszego Przeglądu”. Oprócz poezji i wielu dziennikarskich form przypadających na okres międzywojnia, Ważyk wydał również zbiór opowiadań pt. Człowiek w Burym ubraniu oraz powieści Latarnie świecą w Karpowie i Mity rodzinne. 

Od najmłodszych lat był rozmiłowany w książkach i czytelnictwie, które ukształtowały jego umysłowość i wrażliwość literacką. W wydanej w 1966 roku autobiografii literackiej pt. Kwestia gustu poświęconej swoim fascynacjom literackim pisał, że w poezji mogą zachodzić nagłe i gwałtowne zmiany. Literatura, a dokładniej poezja to nauka historycyzmu i zmienności modeli artystycznych. I jest to poniekąd kluczowe stwierdzenie, gdyż do takiego nagłego i wręcz niewytłumaczalnego przez samego poetę, zwrotu dochodzi w jego twórczości.  

 

Po wojnie Ważykowi udało dostać się do okupowanego przez sowietów Lwowa. To okres, kiedy w dziełach pisarza silnym głosem rozbrzmiewa fanatyzm ideologiczny. Ujawniając swoje komunistyczne fascynacje okrzyknięty został przez ówczesne środowisko literackie „terroretykiem socrealizmu”. Pisał do „Czerwonego sztandaru”, propagował działalność polskich organizacji komunistycznych. Stał się znany z propagandowych wierszy i krytyki ówczesnych autorów. Sam pisarz nie potrafił wytłumaczyć fascynacji ideologią.

 

Rok 1955 przyniósł zadziwiający zwrot w twórczości. Można stwierdzić, że u podłoża tej zmiany legły doświadczenia literackie, ogrom przeczytanej i przetłumaczonej literatury, które pomogły odkryć Ważykowi „fasadowość w życiu, rozprężenie moralne i obyczajowe”. Określił siebie, jako opętanego dziejami, niczym romantycy, nawiązując do ich demokratycznej i niepodległościowej tradycji. Tak powstaje przełomowe, najważniejsze dzieło w twórczości Adama Ważyk – „Poemat dla dorosłych”. Dzieło to stało się pierwszym utworem jednoznacznie krytycznym wobec ówczesnego ustroju.

 

Cały ten cykl utworów zaczął się w kwietniu 1955 roku i skończył się rok później. Wydaje mi się, że ukazuje w swoisty sposób narastanie walki ze stalinizmem w Polsce. Proces budzenia się świadomości ludzi otumanionych przez mitologię. Niepokój, bunt, gorycz i sarkazm. Od krytyki poszczególnych objawów do krytyki metod i wreszcie całego systemu – mówił Adam Ważyk w audycji Polskiego Radia.

 

Mimo iż cenzura zakazała publikacji tekstów Ważyka, poeta jawnie angażował się w działalność antykomunistyczną. W 1964 roku był sygnatariuszem Listu 34, przeciwko łamaniu wolności słowa, w 1976 roku podpisał Memoriał 101, wnoszący sprzeciw wobec wpisywaniu przyjaźni Polski z ZSRR do konstytucji PRL. Działał w obronie strajkujących studentów i robotników. Zmarł 1982 roku i pochowany został na cmentarzu powązkowskim  w Warszawie.

 

Poezje, pisma prozą, liczne tłumaczenia oraz opracowania dotyczące życia i twórczości Adama Ważyka znajdują się w księgozbiorze biblioteki. Zapraszamy do odwiedzin i wypożyczeń. Życzymy nowych niezapomnianych wrażeń w odkrywaniu kolejnych literackich przestrzeni.

 

Barbara Hałusek

 

Źródło:

https://pl.wikipedia.org/wiki/Adam_Ważyk

Adam Ważyk – pierwszy głos odwilżyhttps://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2564072,Adam-Wazyk-–-pierwszy-glos-odwilzy"https://www.polskieradio24.pl/39/156/Artykul/2564072,Adam-Wazyk-%E2%80%93-pierwszy-glos-odwilzy [dostęp 15.11.2020]

Ucieczka z domu wariatów czyli o Poemacie dla dorosłych raz jeszcze // „Rocznik Historii Prasy Polskiej” 2003, t. 6 , z. 1(11) [dostęp 15.11.2020], http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Rocznik_Historii_Prasy_Polskiej/Rocznik_Historii_Prasy_Polskiej-r2003-t6-n1_(11)-s123-142/.pdf