Wyszperane ze starych gazet
Data rozpoczęcia: 2020-04-10
Data zakonczenia:
Współtwórca szczepionek i noblista z Bojanowa
W remontowanym obecnie budynku przy Rynku 1 w Bojanowie mieszkał Emil Adolf Behring. Dzięki wyprodukowaniu surowic przeciwtężcowej i przeciwbłoniczej uratował wiele dzieci, a za swoje zasługi otrzymał tytuł szlachecki i Nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny.
Bojanowski regionalista, Krzysztof Wodyński, nie ma wątpliwości, że choć Behring w mieście spędził niedługi czas, należy mu się godne upamiętnienie. Naukowiec zniknąłby pewnie w odmętach lokalnej historii jako postać epizodyczna, gdyby nie materiały, które zachowały się w rawickiej bibliotece. O tym za chwilę.
***
Emil Adolf Behring przyszedł na świat w marcu 1854 roku w miejscowości Ławice koło Iławy. To obecnie tereny polskie, dawniej należały do Prus Wschodnich. Był piątym z trzynaściorga rodzeństwa. Jego ojciec był wiejskim nauczycielem. Edukował syna do trzynastego roku życia, a później młody Behring pobierał nauki w gimnazjum w Olsztynku. Po uzyskaniu matury miał podjąć studia teologiczne, ale inaczej potoczyły się jego losy. Za wstawiennictwem byłego nauczyciela, pastora Leipholza z Rudzieńca otrzymał stypendium, dzięki któremu mógł podjąć naukę w Królewskim Instytucie im. Fryderyka Wilhelma w Berlinie. W sierpniu 1878 roku Behring obronił pracę dyplomową i przez dwa lata praktykował w Wołowie położonym na terenie Dolnego Śląska. Dzięki temu uzyskał prawo wykonywania zawodu lekarza.
- W latach 1880 - 1883 prowadził badania w Poznaniu, pomiędzy 1883 a 1887 roku - w Wińsku, a w 1887 roku - w Bojanowie. Mieszkał wtedy w kamienicy położonej przy Rynku pod numerem 1 - mówi Krzysztof Wodyński, regionalista z Bojanowa.
Emil Behring, mając za sobą pracę lekarza wojskowego w Prusach Wschodnich, trafił do Instytutu Farmakologii Uniwersytetu w Bonn, gdzie zajął się badaniami nad odpornością na wąglika. W 1888 roku wyjechał do Berlina, gdzie został skierowany do Uniwersyteckiego Instytutu Higieny.
***
To najważniejszy etap działalności naukowej Behringa. Instytutowi, w którym pracował, szefował wówczas Robert Koch, znany niemiecki bakteriolog. To właśnie w tym miejscu wraz z Japończykiem Szibasaburo Kitasato prowadził Behring badania nad dezynfekcją. Pozwoliły one wywieść wnioski, że krew konia uodpornionego przeciwko tężcowi i błonicy może przyczynić się do uodpornienia innych koni. Wyniki badań nad tężcem opublikowano pod koniec 1890 roku, a kilka dni później Emil Behring przedstawił efekty własnych badań nad błonicą. Przeprowadzone eksperymenty dawały nadzieję, że również człowiek będzie mógł uzyskać odporność na wspomniane choroby. Wkrótce kolejne eksperymenty przeprowadzone na owcach przez Emila Behringa i dr. Ericha Wernickego pozwoliły otrzymać skondensowaną surowicę z przeciwciałami błonicy. Podano ją dwójce śmiertelnie chorych dzieci, co doprowadziło do ich ocalenia. Niestety, surowice przeciwtężcowa i przecibłonicza nie wykazywały na początku wysokiej skuteczności w działaniu, zwłaszcza gdy choroba była mocno zaawansowana.
- Dopiero badania immunologiczne prowadzone z Paulem Erichem w Instytucie Badań nad Surowicą pozwoliły uzyskać szczepionki o skuteczności sięgającej 75 procent. Dzięki nim udało się uratować wiele umierających dzieci - tłumaczy K. Wodyński.
***
Emil Adolf Behring otrzymał wiele nagród - tytuł profesora uniwersyteckiego, tytuł nadzwyczajnego radcy medycznego oraz odznaczenie Francuskiej Legii Narodowej. W 1896 roku ożenił się z Elzą Spinoli, córką berlińskiego lekarza. Doczekali się sześciu synów. W 1901 roku z okazji 200. rocznicy powstania Państwa Pruskiego Behring otrzymał tytuł szlachecki i od tamtej pory mógł tytułować się "von Behring".
- W tym samym roku został pierwszym lekarzem, który otrzymał Nagrodę Nobla - podkreśla K. Wodyński.
Podczas I wojny światowej, w 1915 roku, przyznano Behringowi Krzyż Żelazny za szczepionkę przeciwtężcową, ratującą życie rannym żołnierzom. Naukowiec uruchomił też fabrykę szczepionek w Marburgu, dzięki czemu miał kontrolę nad produkcją swoich wynalazków. Wcześniej opracował mieszankę antydyfterytową o zwiększonej aktywności immunologicznej. Zmarł 31 marca 1917 roku na zapalenie płuc. Miał 63 lata.
***
Na wątek dotyczący Nagrody Nobla wpadł Krzysztof Wodyński w pewnym sensie za sprawą nieżyjącego już Janusza Hamielca, regionalisty z Rawicza. On właśnie zwrócił uwagę, że w bibliotece w Rawiczu znajdują się przedwojenne numery Orędownika Rawickiego i że natrafić można w nich na informacje dotyczące Bojanowa. Autorem artykułu poświęconego 300-leciu nadania Bojanowu praw miejskich był Józef Miedziński. Wspomniał w nim o Behringu w tekście wydrukowanym 16 kwietnia 1938 roku. Nie podał jednak informacji, że naukowiec otrzymał najbardziej uznane światowe wyróżnienie. Dlaczego? Trudno dziś odpowiedzieć na to pytanie. Smaczku tej wiadomości dodaje fakt, że Behring nagrodę tę otrzymał krótko po jej ustanowieniu.
- Kamienica pod numerem 1, w której mieszkał naukowiec, należy obecnie do prywatnej osoby. Wystąpiłem do burmistrza Bojanowa z pisemną propozycją umieszczenia w tym miejscu tablicy upamiętniającej jego pobyt w Bojanowie. Jest wstępna akceptacja dla tego pomysłu - kończy K. Wodyński.
Łukasz Domagała
Ciekawostki:
- Jego nazwiskiem została nazwana nagroda przyznawana przez Uniwersytet w Marburgu, najważniejsza niemiecka nagroda w dziedzinie medycyny
- Na cmentarzu w Ławicach znajdują się groby rodziców Noblisty - Augusta i Augustyny z domu Zech. Przedwojenni mieszkańcy Ławic ufundowali płytę pamiątkową umieszczoną na ścianie domu, w którym urodził się uczony.
- Obecnie w Szkole Podstawowej w Ławicach zwiedzać można Izbę Pamięci Emila von Behringa.
- W 100. rocznicę przyznania Behringowi Nagrody Nobla, 27 października 2001 roku w Ławicach, odbyła się premiera filmu pt. „Emil von Behring – dobroczyńca ludzkości”, zrealizowanego przez Ostródzkie Stowarzyszenie Kulturowe „Sasinia”.