Biblioteka i jej patron

Portret Stanisława Grochowiaka. Autor: Zbigniew Kresowaty (1951–) [Attribution], via Wikimedia Commons

Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie powstała w 1948 r. Swoją działalność rozpoczęła 16 stycznia 1949 r., w budynku Zarządu Miejskiego przy ul. Bolesława Chrobrego. W 1952 roku księgozbiór przeniesiono na ulicę Wolności, tworząc jednocześnie osobny księgozbiór z literaturą dla dzieci, mieszczący się w nowo powstałym Oddziale Dziecięcym. Rozwijająca się Biblioteka powiększyła swoją strukturę o filie biblioteczne na Zatorzu oraz na nowym osiedlu przy ulicy Bohaterów Westerplatte.  

Równolegle do działań Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lesznie, swoje zasoby udostępnia mieszkańcom Leszna Powiatowa Biblioteka Publiczna. W 1974 roku obie placówki zostają połączone tworząc Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Od 1975 roku Biblioteka funkcjonuje już pod nazwą Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. 

1977 rok - to Biblioteka w nowej odsłonie. Biblioteka otrzymuje imię Stanisława Grochowiaka oraz nowy lokal mieszczący się w budynku dawnego Hotelu Polskiego przy ulicy Bolesława Chrobrego 3. Jest to okres prężnej działalności na rzecz mieszkańców Leszna, co skutkuje dalszym rozbudowywaniem struktury o kolejne osiedlowe filie biblioteczne. 

Od 1999, w związku z reformą administracyjną, biblioteka zmienia nazwę na Miejską Bibliotekę Publiczną posługując się nią do dzisiaj. Na przestrzeni lat placówka przechodziła zmiany swoich struktur i zasięgu działalności, obecnie funkcjonując jako Biblioteka Główna z podległymi jej filiami.   

Od ponad czterdziestu lat Biblioteka Główna Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Stanisława Grochowiaka mieści się w budynku przy ulicy Bolesława Chrobrego 3. Mijają lata, biblioteka rozwija się, niezmiennie służąc mieszkańcom, budynek zaś od lat czeka na remont. Pojawia się kwestia bezpieczeństwa, dostępności, a także estetyki poszczególnych pomieszczeń, całego budynku i jego otoczenia. Brakuje miejsca na zbiory i stanowiska komputerowe dla czytelników. Budynek nie jest przystosowany do obsługi niepełnosprawnych. Z roku na rok pilniejsza staje się potrzeba remontu i modernizacji, i dostosowania lokalu do obowiązujących standardów.

Nowa siedziba MBP wpisana zostaje w „Strategię rozwoju Leszna”, sprawa remontu Biblioteki poruszana jest na komisjach Rady Miasta. Wieloletnie starania o pozyskanie dla biblioteki nowego obiektu lub środków na modernizację nie przynoszą jednak żadnych rezultatów. Rozważane są również możliwości przeniesienia Biblioteki, nie znaleziono jednak obiektu na naszą działalność bez konieczności uprzedniego remontu i odpowiedniego dostosowania. 

W roku 2007 opracowana zostaje pierwsza koncepcja remontu i modernizacji gmachu głównego, poprzedzona dyskusją o jego rozmiarach i efekcie końcowym. W roku 2008 miasto aplikowało o środki finansowe w wysokości 9 milionów złotych z Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego. Wniosek znalazł się dopiero na 19. miejscu, a wsparcie otrzymało 13 najwyżej ocenianych inwestycji.

Mając na uwadze, iż marzenie o nowoczesnej bibliotece wiąże się z ogromnym funduszem, w 2012 r. zdecydowano o podjęciu działań umożliwiających przystąpienie do tzw. „funduszy norweskich”, z których można by uzyskać środki na przeprowadzenie prac remontowych. Od tego momentu ruszyły prace nad koncepcją i szczegółowymi planami dotyczącymi modernizacji i remontu biblioteki. 

Miejska Biblioteka Publiczna w Lesznie stanowi centrum wiedzy o regionie. Jest główną biblioteką miasta Leszna, której zadaniem jest rozwijanie i zaspokajanie potrzeb czytelniczych i informacyjnych mieszkańców, upowszechnianie wiedzy i kultury oraz zapewnienie sprawnego funkcjonowania sieci bibliotecznej na terenie miasta.

W 2016 roku, w ramach prac przygotowawczych do procesu rewitalizacji Leszna i w związku z powierzonymi MBP nowymi istotnymi funkcjami, definitywnie określono obecną siedzibę jako niespełniającą wymaganych standardów. Kolejny raz podjęto decyzję o pozyskanie środków na utworzenie nowej siedziby MBP. W ramach Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020 powstaje nowy projekt objęty Gminnym Programem Rewitalizacji Leszna na lata 2017-2027. Działania prowadzone są w ramach zadania „Rewitalizacja miast i ich dzielnic, terenów wiejskich, poprzemysłowych i powojskowych”. Celem projektu jest modernizacja budynku przy pl. Jana Metziga 25 na potrzeby nowej siedziby Biblioteki. Odpowiadając na zapotrzebowania mieszkańców Leszna, projekt zakłada stworzenie wysokiej jakości infrastruktury niezbędnej do funkcjonowania nowoczesnej biblioteki prowadzącej działania daleko wykraczające poza wypożyczanie książek.

W 2020 roku projekt uzyskuje akceptację, czego efektem jest przyznanie Miejskiej Bibliotece Publicznej dużego dofinansowania na cele dostosowania budynku przy pl. Jana Metziga pod nową siedzibę. Prace modernizacyjne wraz z rozbudową rozpoczynają się w 2021 roku i zakończone są rok później. Autorem projketu jest architekt Jerzy Wojciechowski. 

W styczniu 2022 roku nowy budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Stanisława Grochowiaka uzyskuje akceptację i przekazany zostaje do użytku.

Jednak zakończenie prac budowlanych i formalne oddanie budynku do użytku nie oznaczało jeszcze finału operacji pod hasłem „Nowa Biblioteka”. Na pracowników książnicy czekał jeszcze jeden, najbardziej pracochłonny krok, czyli przeniesienie zbiorów w nowe miejsce. Była to długotrwała i wymagająca niezwykłej precyzji operacja logistyczna, która zakończyła się 25 czerwca 2022 r. Tego dnia Biblioteka Główna, przy okazji organizowanych przez Miasto Leszno Rynków Śniadaniowych, została po raz pierwszy udostępniona mieszkańcom, a od poniedziałku, 27 czerwca zaczęła już pracować na pełnych obrotach. Budynek wypełnił się w końcu złaknionymi lektury Czytelnikami – to był wyjątkowy moment. Oto Biblioteka z wysłużonymi regałami i trzeszczącą podłogą przeszła do historii, a przed mieszkańcami Leszna otworzyły się zupełnie nowe możliwości w zakresie odbioru literatury, realizacji pasji i działań na rzecz lokalnej społeczności.

Nowa siedziba połączyła tradycję i nowoczesność. Do XIX-wiecznego budynku, w którym poprzednio mieściła się szkoła, dobudowana została część z licznymi przeszkleniami, dzięki którym trzykondygnacyjna Biblioteka o łącznej powierzchni 3,5 tys. m² wypełniła się naturalnym światłem. W obiekcie zastosowano liczne udogodnienia dla osób niepełnosprawnych – windy, tyflościeżki czy mapy tyflograficzne.

Znajdujący się na parterze hol główny pełni funkcję sali ekspozycyjno-wystawienniczej zaopatrzonej w multimedialne ekrany, na których wyświetlane są wystawy tematyczne, informacje o bieżących wydarzeniach oraz materiały promujące działalność Biblioteki. Przestrzeń na parterze jest otwarta na różnorodne inicjatywy. W holu odbywają się spotkania autorskie, koncerty, a także wernisaże. Dzięki takiemu zaaranżowaniu tego miejsca nawet osoby, które przechodzą przez Bibliotekę tylko po to, aby skrócić sobie drogę z pl. Jana Metziga do ul. Kościelnej, mają okazję obcować ze sztuką. Dlatego tę przestrzeń nazywamy Pasażem Kultury.

Wyobraźnię pobudza otoczony zielenią wewnętrzny dziedziniec, będący przestrzenią wypoczynkową. Tafla szkła, która stanowi front nowoczesnej części budynku, kontrastująca z czerwoną cegłą zabytkowej części Biblioteki – takie architektoniczne doznania czekają na tych, którzy przysiądą z książką na jednej z ławeczek na patio. Niesamowity jest także widok regałów pełnych książek, który przebija przez szklane ściany w słoneczne dni.

Gratką dla melomanów jest Czytelnia Muzyczna, czyli pokój, w którym z gramofonów można odtwarzać płyty winylowe. W jej wnętrzu wydzielono specjalny dział – Bibliotekę Jazzu, czyli miejsca, w którym tworzone jest profesjonalne archiwum polskiego jazzu. Biblioteka Jazzu to innowacyjny na skalę kraju projekt, którego celem jest pozyskiwanie, gromadzenie i archiwizowanie zasobów kolekcjonerskich od osób prywatnych, a także we współpracy z instytucjami kultury w Polsce i Europie. Oficjalne otwarcie Biblioteki Jazzu miało miejsce 10 grudnia 2022 roku.

Na parterze nowego budynku Biblioteki mieści się także Informatorium, Wypożyczalnia dla Dorosłych, szatnia samoobsługowa oraz Czytelnia Naukowa ze zbiorami regionalnymi, która klimatem nawiązuje do zabytkowej części budynku. Kilka miesięcy po otwarciu Biblioteki na parterze została uruchomiona kawiarenka literacka z czytelnią prasy. Obok niej znajduje się Salon Maciejewskich, który zdobią meble i przedmioty związane z braćmi Maciejewskimi - zarówno Romanem jak i Wojciechem. Pianino kompozytora, oryginały zdjęć, dokumenty, portrety Romana Maciejewskiego oraz afisze zapowiadające koncerty, podczas których wykonywana była najbardziej znana kompozycja Romana Maciejewskiego (Requiem). Salon Maciejewskich to idealne miejsce, by utrwalać wiedzę i podtrzymywać pamięć o tym niezwykłym kompozytorze.

Pierwsze piętro zarezerwowane jest dla dzieci i młodzieży. Znajduje się tam strefa dla maluchów, wyposażona między innymi w siedziska i niskie regały. Wypożyczalnię zdobią kartonowe dekoracje, które stworzył mecenas MBP - firma, Werner Kenkel z Krzycka Wielkiego, a zaprojektowała Katarzyna Jurga, grafik MBP. Bajkowa scenografia jest wymieniana raz na 3 miesiące i za każdym razem stanowi ogromną atrakcję dla najmłodszych. Dział Edukacji przygotowuje specjalne zajęcia czytelnicze dla grup zorganizowanych, które nawiązują do głównego motywu danej dekoracji. W trosce o mamy, które odwiedzają Bibliotekę wraz ze swoimi pociechami, na terenie Wypożyczalni dla Dzieci zaplanowano pokój, w którym można swobodnie nakarmić i przewinąć dziecko. Kolejną nowością jest odrębna część dla młodzieży. W Wypożyczalnia dla Młodzieży znajduje się kącik gier planszowych z dużym stołem, na którym można pograć w topowe planszówki znajdujące się w zbiorach Biblioteki. Przy tym samym stole raz w miesiącu spotyka się również Młodzieżowy Dyskusyjny Klub Książki. Na pierwszym piętrze znajdują się jeszcze pracownia plastyczna, w której codziennie odbywają się kreatywne zajęcia dla najmłodszych, a w weekendy warsztaty artystyczne dla dorosłych oraz część administracyjna.

Pomieszczenie dla organizacji pozarządowych, sekretariat, salka konferencyjna oraz pomieszczenia pracy cichej znalazły swoje miejsce na ostatniej kondygnacji. Tak samo, jak pracownia poligrafii i digitalizacji oraz sala audiowizualna z widownią na 80 miejsc, składanymi siedzeniami i przesuwaną ścianą. Na tym samym piętrze znajduje się także Pokój patrona Biblioteki, Stanisława Grochowiaka.

Na dachu budynku zaplanowane jest zaaranżowanie czytelni na świeżym powietrzu, z której będzie można podziwiać Starówkę. Tymczasem jest to jedyny punkt widokowy w Lesznie udostępniony mieszkańcom.

Nowością  i udogodnieniem dla Czytelników jest także wrzutnia nocna (usytuowana przy wejściu, umożliwia oddawanie książek 24 godziny na dobę), a także wydłużenie pracy siedziby głównej MBP do siedmiu dni w tygodniu. Biblioteka działa codziennie w godzinach 9:00-19:00.

Rok 2022 to czas wielkich zmian i rozpoczęcie nowego rozdziału działalności Biblioteki. To nowe oblicze kultury, które zmienia postrzeganie centrum Leszna. Swoimi licznymi działaniami (w 2022 roku Biblioteka zorganizowała 714 wydarzenia, w których uczestniczyło 42 711 osób) MBP udowadnia, że jest miejscem pełnym życia, w którym ludzie chcą spędzać czas, spotykać się ze znajomymi, odkrywać i rozwijać swoje pasje, inspirować innych, działać na rzecz swojego rozwoju i lokalnej społeczności. „Jest miejscem, do którego można po prostu wejść i... być...” – mówi Andrzej Kuźmiński, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Lesznie. Dlatego nazwana została Galerią Kultury – miejscem edukacji i realizacji marzeń.

Patron Biblioteki - Stanisław Grochowiak (1934 - 1976)

Stanisław Grochowiak (24.01.1934-02.09.1976) poeta, publicysta, dramatopisarz, autor form prozatorskich i scenarzysta filmowy

Stanisław Grochowiak urodził się 24 stycznia 1934 w Lesznie przy Nowym Rynku. Syn Bronisława Grochowiaka i Pelagii z Pawelczaków. Niedługo po narodzinach, Grochowiakowie z małym Stanisławem i dwojgiem starszego rodzeństwa, przeprowadzają się do willi z dużym ogrodem przy ulicy Święciechowskiej 72. We wspomnieniach okres ten podkreślany jest jako beztroski, a zarazem niezwykle istotny w biografii poety. 

Rok 1939 niesie ze sobą zmiany. Niemcy zajmują Leszno, a rodzina Grochowiaków zostaje wysiedlona do Generalnego Gubernatorstwa. Następują ciemne lata wojny, które spędzają w Warszawie przy ulicy Hożej 9. Tam w piwnicach zamieszkiwanej przez nich kamienicy, podczas Powstania Warszawskiego, mały Staszek Grochowiak szuka schronienia przed niszczycielską siłą okupanta równającego z ziemią stolicę. Warszawa, obok Leszna, stanie się drugim ważnym miastem dla Stanisława Grochowiaka. 

Wraz z końcem wojny, w 1945 roku, Grochowiakowie powracają do rodzinnego Leszna. Stanisław podejmuje naukę w piątej klasie Szkoły Podstawowej nr 1 przy Al. Krasińskiego. Silny wpływ na jego edukację ma nauczycielka języka polskiego Stefania Szelanka. Stanisław Grochowiak ma różnorodne zainteresowania i talenty. Uczy się gry na pianinie, rysuje, maluje i rzeźbi. Powstają pierwsze młodzieńcze utwory, słowa i melodie piosenek.

W 1948 roku Stanisław Grochowiak rozpoczyna naukę w Liceum Ogólnokształcącym przy ul. Kurpińskiego w Lesznie, gdzie w 1951 roku składa egzamin dojrzałości. Jest to czas rozwijania nieprzeciętnych umiejętności językowych, prób przekładów klasyków literatury obcej, odkrywania wielkich literackich osobowości. Współtworzy szkolne czasopismo „Latarnia”, w którym udostępnia swoje rysunki. Niemalże jednocześnie tworząc swoje pierwsze wiersze. W 1949 roku debiutuje fraszkami w „Głosie Wielkopolskim” (dodatek „Świat”).

W 1951 roku podejmuje studia polonistyczne na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Rezygnuje jednak w krótkim czasie po przyjęciu. Udziela korepetycji, pracuje w składnicy złomu, również jako wychowawca w domu dziecka w Rydzynie. Cały czas uzupełnia nauki, pisze i publikuje. W 1953 roku pojawiają się jego debiutanckie poezje liryczne. Poeta nawiązuje współpracę z wydawnictwem „Pax” oraz z redakcją „Wrocławskiego Tygodnika Katolików”.

27 listopada 1954 roku Stanisław Grochowiak bierze ślub z Anną Magdaleną Hermann. Uroczystość odbywa się w leszczyńskim kościele farnym p. w. św. Mikołaja. Już w następnym roku przeprowadza się wraz z małżonką do Warszawy.

W 1956 roku Grochowiak publikuje jeden z najważniejszych debiutów poetyckich tamtego okresu – powieść pt. „Plebania z magnoliami” oraz tom wierszy „Ballada rycerska”. Podejmuje współpracę z dwutygodnikiem „Współczesność” i to właśnie z tym tytułem, będąc jego redaktorem naczelnym, poeta Stanisław Grochowiak będzie utożsamiany najbardziej. W następnych latach podejmuje również współpracę z redakcją „Nowej Kultury”, „Kultury” oraz „Miesięcznika Literackiego”.

Jego twórczość to nie tylko liryka, z której był najbardziej znany, ale również liczne formy prozatorskie, publicystyka, dramaty i scenariusze radiowe i telewizyjne. Jest to bogaty dorobek, w którym korespondują ze sobą sztuki nie tylko związane ze słowem.

Stanisław Grochowiak mając zaledwie trzydzieści parę lat zmaga się z poważną chorobą alkoholową. Twórczo aktywny coraz częściej jednak popada w stany niemocy. Choroba sukcesywnie wyniszcza jego organizm ostatecznie prowadząc poetę do śmierci.

Stanisław Grochowiak umiera 2 września 1976 roku. Zostaje pochowany na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Miejska Biblioteka Publiczna nosząca, nadane w roku 1977 ówczesnej Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej, imię Stanisława Grochowiaka - gromadzi wszelkie materiały z nim związane: zdjęcia, rękopisy utworów i ich wydania książkowe, afisze i plakaty, nagrania, itp. Wydaje bibliografie Stanisław Grochowiak (1934-1976): 

* Stanisław Grochowiak 1934-1976 : bibliografia. Cz. 1 / oprac. Danuta Stępczak. – Leszno : Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. St. Grochowiaka, 1982 

* Stanisław Grochowiak 1934-1976 : bibliografia. Cz. 2 / oprac. Danuta Stępczak. – Leszno : Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. St. Grochowiaka, 1986

*  Stanisław Grochowiak 1934-1976 : bibliografia. Cz. 1. – Wyd. 2. – Leszno : Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. St. Grochowiaka, 1993

* Stanisław Grochowiak 1934-1976 : bibliografia za lata 1986-1993 / red. J. Małgorzata Halec ; oprac. Wioletta Matuszewska. – Leszno : Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. St. Grochowiaka, 1994 

Miejska Biblioteka Publiczna organizuje Ogólnopolski Konkurs Literacki im. Stanisława Grochowiaka.

3 września 2001 roku uroczyście otwarto Pokój Stanisława Grochowiaka, stałą ekspozycję poświęconą twórcy.