Paweł Jasienica – życie z ukrytą tożsamością

Zobacz zdjęcie w większej rozdzielczości

Data rozpoczęcia: 2020-08-18
Data zakonczenia:

Właśnie minęło pół wieku od śmierci Leona Lecha Beynara, znanego szerzej jako Paweł Jasienica. Kto wie, czy dziś znalibyśmy go pod tym pseudonimem, gdyby nie pewien powojenny splot okoliczności. Co takiego wydarzyło się, że autor znakomitych dzieł historycznych ukrył się pod innym nazwiskiem?

Leon Lech Beynar (ur. 1909 r.) to człowiek o bogatym życiorysie. Literacko zadebiutował w 1935 roku, publikując broszurę pod tytułem „Zygmunt August na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa”.

W 1939 roku zaangażował się w wojnę obronną Polski, następnie zajmował się produkcją wydawnictw konspiracyjnych. Od 1944 roku należał do 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, będąc adiutantem, a później zastępcą rotmistrza Zygmunta Szyndzielarza „Łupaszki”. Ranny w służbie, do zdrowia dochodził we wsi Jasienica (dziś to styk województw mazowieckiego i podlaskiego). Właśnie od nazwy tej miejscowości pochodzi nowa tożsamość Beynara. Pawłem Jasienicą został, aby ochronić najbliższych przed represjami. Sam też został poddany represjom.

Autor poczytnych publikacji historycznych, m.in. „Polski Piastów” „Polski Jagiellonów” czy „Rzeczpospolitej Obojga Narodów”. Jasienica wypracował własny styl, przez co lektura jego książek, mimo upływu lat, wciąż jest ciekawą podróżą w przeszłość.

Nie wyobrażam sobie niebeletrystycznej książki na tematy historyczne, która by zadowoliła własnego autora. Wyrażone poglądy zmienia się chyba zawsze, niekiedy już nazajutrz – albo się je odwołuje, albo potwierdza, wzmacniając lepszą argumentacją. Stać na miejscu nie sposób […] – wyznał sam autor.

Był m.in. ostatnim prezesem Klubu Krzywego Koła, wiceprezesem PEN Clubu, a w 1964 roku podpisał protest przeciwko kulturalnej polityce władz PRL. Po 1968 roku władze PRL zakazały publikacji jego prac, co było następstwem obrony represjonowanych studentów.

Odszedł tak jak Cat-Mackiewicz - w pełni sił twórczych. Został niedokończony pamiętnik. Miały być jeszcze dalsze dzieje Polski – napisała w swoich wspomnieniach o ojcu Ewa Beynar-Czeczot.

3 maja 2007 roku Prezydent RP Lech Kaczyński w uznaniu zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej pośmiertnie odznaczył Pawła Jasienicę Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. W tym samym roku został laureatem Nagrody Kustosz Pamięci Narodowej.

Na półkach Miejskiej Biblioteki Publicznej można znaleźć kilkanaście pozycji autorstwa Pawła Jasienicy lub z nim związanych. Więcej tutaj.

ŁUKASZ DOMAGAŁA

Bibliografia:
Paweł Jasienica, Dwie drogi, Warszawa 1992
Paweł Jasienica, Rzeczpospolita Obojga Narodów, Warszawa 2007
Ewa Beynar-Czeczott, Mój ojciec Paweł Jasienica, Warszawa 2006