Boso, ale w ostrogach
Data rozpoczęcia: 2023-01-21
Data zakonczenia:
Stanisław Grzesiuk (06.05.1918-21.01.1963)
„Taką ja mam po ojcu zasadę życiową: Boso, ale w ostrogach”
Stanisław Grzesiuk
60 lat temu zmarł Stanisław Grzesiuk pisarz prozaik, autor słynnej trylogii autobiograficznej „Boso, ale w ostrogach”, „Pięć lat kacetu” i „Na marginesie życia”, pieśniarz, twórca wielu tekstów piosenek warszawskiej ulicy z okresu międzywojnia m. in. „U cioci na imieninach”, „Bujaj się Fela”, „Siekiera motyka”, czy „Nie masz cwaniaka nad warszawiaka” , zwany również bardem Czerniakowa popularyzującym przedwojenny folklor jednej z dzielnic dawnej Warszawy.
Stanisław Grzesiuk był samorodnym talentem pisarskim, pisał teksty do piosenek, które również sam komponował opisując w nich obyczaje i charakterystyczny koloryt dawnej Warszawy. Przy akompaniamencie gitary, bandżoli czy mandoliny wyśpiewywał strofy o życiu „marginesu społecznego” na Czerniakowie trwale wpisując uliczny folklor w kanon literacki. Miał dar do opowieści, potrafił językiem warszawskiej ulicy snuć historie ze swojego życia, co szybko zostało podchwycone przez znajomych, którzy zachęcili Stasiuka do spisywania swoich wspomnień. Tak narodziła się słynna trylogia autobiograficzna. Proza, którą czyta się jak wciągającą powieść, w której czytelnik poznaje bohatera o twardym charakterze i wielkim sprycie, uwikłanego w niszczycielskie meandry wojennej historii. Grzesiuk miał swoją filozofię życiową, która pozwoliła mu przetrwać obozowe piekło, zachować godność i wyjść z traumatycznych doświadczeń z podniesioną głową.
To właśnie jego charakter i temperament, podszyty specyficznym poczuciem humoru pozwoliły mu stworzyć dzieło, które mimo iż jest właściwie autobiografią, czyta się jak doskonałą powieść pełną wciągających zwrotów akcji.
Trylogia tworzona była na przełomie lat 1958-1964 (w roku 1964 pośmiertnie wydana została trzecia część jego autobiografii pt. „Na marginesie życia”). W tym samym czasie tworzył i publikował piosenki popularyzujące folklor przedwojennej stolicy. Występował również w audycjach Polskiego Radia, współtworząc programy z wywiadami i nagraniami swoich piosenek.
Zmagał się z gruźlicą płuc, którą zaraził się podczas pobytu w jednym z nazistowskich obozów pracy. Wskutek ciężkiej choroby zmarł w 1963 roku. Pochowany został na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.
Od 2018 roku, z inicjatywy Wydawnictwa Prószyński i S-ka, wznowiono wydania dzieł Stanisława Grzesiuka, poszerzając je o fragmenty pominięte przez cenzurę i pierwszego wydawcę. Rok później wydano zbiór niepublikowanych wcześniej felietonów Grzesiuka, wzbogacony skanami rękopisów, pod tytułem „Klawo, jadziem!” O Stanisławie Grzesiuku nagrywano również liczne audycje radiowe, tworzono przedstawienia teatralne w oparciu o jego prozę, kręcono filmy dokumentalne (ostatni w 2018 pt. „Ferajna wciąż gra”) oraz wydawano płyty z utworami autora (ostatnia w wykonaniu Jana Młynarskiego w hołdzie bardowi z Czerniakowa).
Wśród bogatej oferty z księgozbioru biblioteki, polecamy tytuły autorstwa Stanisława Grzesiuka, jak również te poświęcone pieśniarzowi dawnej Warszawy np. „Grzesiuk: król życia” Bartosza Janiszewskiego (kliknij).
Barbara Hałusek
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Stanis%C5%82aw_Grzesiuk [dostęp online 20.01.2023].
https://culture.pl/pl/tworca/stanislaw-grzesiuk [dostęp online 20.01.2023].
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2304119,Stanislaw-Grzesiuk-Krete-losy-barda-stolicy [dostęp online 20.01.2023].
Fotografia: Stanisław Grzesiuk w programie telewizji pt. „Warszawa da się lubić”, reż. Konrad Swinarski, Warszawa 1960 r. (fot. Zygmunt Januszewski/TVP/PAP).