Mistrz reportażu
Data rozpoczęcia: 2022-01-10
Data zakonczenia:
Melchior Wańkowicz 10.01.1892-10.09.1974
Jednym z fundamentów reportażu jest dociekliwość, a motorem napędzającym dociekliwość jest ciekawość świata
Melchior Wańkowicz
W sto trzydziestą rocznicę urodzin polskiego pisarza, reportażysty, dziennikarza i publicysty, autora felietonów, esejów i wspomnień m.in. Szczenięce lata, Ziele na kraterze, Bitwa o Monte Cassino, Na tropach Smętka.
Melchior Wańkowicz, zwany ojcem polskiego reportażu „od początku był znany jako przewyborny nie tylko znawca języka polskiego i jego różnych bocznych dopływów, choćby gwary ludowej, kresowego bogactwa folkloru językowego, ale także jako smakosz wyrafinowany, który cieszy się wprost dziecinnie, jeśli wymyśli coś, co jeszcze nie jest oficjalnie zaklepane przez językoznawców, ale co jak ulał pasuje do sytuacji”(Zenona Macużanka „Nowe Książki” 1973).
Od 1921 roku pełnił funkcję kierownika Działu Prasy i Propagandy. W tym czasie nadzorował wydawanie 24 pism, w tym 5 dzienników, w 6 językach obcych, 6 księgarń, drukarnię i fabrykę przeźroczy. Działalności tej towarzyszyło publikowanie pism propagandowych. Zaangażowanie w sprawy państwowe pozwoliło mu w 1923 roku zostać kierownikiem Wydziału Prasowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. Funkcje państwowe pełnił nieprzerwanie do roku 1926, kiedy to, tuż przed przewrotem majowym, wycofał się z polityki na rzecz działalności wydawniczej i literackiej. Był założycielem Towarzystwa Wydawniczego „Rój”, które stworzyło słynną serię wydawniczą, będącą jednocześnie czasopismem, pod nazwą Biblioteczka Historyczno-Geograficzna. Od 1926 roku czasopismo przekształcono w wydawnictwo, którego współwłaścicielem był Melchior Wańkowicz. W tym czasie wydawnictwo „Rój” stało się największą oficyną wydawniczą w Polsce.
Lata dwudzieste i trzydzieste były również dla Wańkowicza okresem podróży, z których relacje drukował m.in. w „Kurierze Warszawskim”, „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” oraz prezentował na antenie Polskiego Radia. Na łamach prasy i poprzez fale radiowe rodził się doskonały reportaż Wańkowicza.
Ciekawostką, o której warto wspomnieć jest także to iż Wańkowicz próbował swoich sił również w reklamie. W latach 1930–1933 pracował jako doradca reklamowy Związku Cukrowników. Wańkowicz stworzył wtedy najbardziej znane hasło w historii polskiej reklamy – „Cukier krzepi”, za które zdobył nagrodę pieniężną 5000 złotych. Jako członek Polskiego Związku Reklamowego, w końcowych latach swojego życia, sloganem „Lotem bliżej” wygrał kolejny konkurs reklamowy w konkursie Polskich Linii Lotniczych LOT.
W czasie drugiej wojny światowej brał udział w działaniach wojennych jako żołnierz i korespondent wojenny. Wraz za zakończeniem działań na frontach Wańkowicz pozostał na emigracji. Ostatecznie w wyniku trudności i konfliktów z emigracją londyńską w 1949 roku, podjął decyzję o wyjeździe do Stanów Zjednoczonych. Tam otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Na fali „odwilży”, w roku 1958 wraca do Polski. Dalej prowadzi działalność wydawniczą i publicystyczną. Pojawiają się nowe pisma, Wańkowicz wygłasza również odczyty. Przez cały czas jest inwigilowany przez służby bezpieczeństwa i ostatecznie aresztowany w 1964 roku pod zarzutem współpracy z Radiem Wolna Europa. Proces wzbudzał wiele wątpliwości i kontrowersji. Pisarz skazany został na trzy lata więzienia. Sprawa niewygodna dla władz przysporzyła Wańkowiczowi wiele sympatii w kraju i zagranicą. Ostatecznie autor został oczyszczony z wszelkich zarzutów i rehabilitowany… w 16 lat po swojej śmierci.
Literatura polska jest oddana na pastwę aparatu urzędniczego i przy tym systemie można z całą pewnością stwierdzić, że nic twórczego, nic oryginalnego, nic nowatorskiego nie może się w niej narodzić. Stoimy wobec przerażającego faktu wyjaławiania kultury – pisał Melchior Wańkowicz.
Cała twórczość Melchiora Wańkowicza oraz wszelkie materiały na jego temat poddawane były ścisłej cenzurze. Sam pisarz do końca swoich dni stale był inwigilowany. Zmarł 10 września 1974 roku i pochowany został na warszawskich Powązkach.
Księgozbiór biblioteki [katalog online] obejmuje liczne dzieła Melchiora Wańkowicza oprócz nich oferujemy wiele tytułów poświęconych jego życiu i twórczości. Zapraszamy do odwiedzin i wypożyczeń. Życzymy wspaniałych i niezapomnianych lektur.
Barbara Hałusek
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Melchior_Wa%C5%84kowicz [dostęp online 10.01.2022]
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2879927,Melchior-Wankowicz-Klasyk-polskiego-reportazu [dostęp online 10.01.2022].