„Rzeczywistość nieustalona” Mistrza Mirona
Data rozpoczęcia: 2022-06-29
Data zakonczenia:
Miron Białoszewski 30.06.1922 – 17.06.1983
Sto lat temu urodził się Miron Białoszewski, zaliczany do grona najwybitniejszych poetów literatury polskiej dwudziestego wieku. Prozaik, dramatopisarz i aktor teatralny, twórca oryginalnej poetyki, człowiek o wyjątkowej filozofii życiowej.
W latach 1951-1955 współpracował z czasopismami dla dzieci i młodzieży m.in. „Świerszczyk-Iskierka” i „Świat Młodzieży”. Choć już wtedy pisał wiersze i piosenki, za faktyczny debiut uznaje się rok 1955, kiedy to na łamach „Życia Literackiego” opublikował, obok m.in. Zbigniewa Herberta, Jerzego Harasymowicza, tekst w ramach „Prapremiery pięciu poetów”. W tym samym roku na łamach „Twórczości” ukazała się jego słynna „Karuzela z madonnami”. Rok później pojawił się pierwszy tomik poetycki Mirona Białoszewskiego pt. „Obroty rzeczy”. Mówiono o nim Mistrz Miron. Poeta szybko został doceniony, a kolejne jego poezje zyskały szeroki rozgłos.
Równolegle z twórczością literacką poeta rozwijał swoją fascynację teatrem. W 1955 roku z Lechem Emfazym Stefańskim, Ludwikiem Heringiem i Bogusławem Choińskim założył eksperymentalny Teatr na Tarczyńskiej. Białoszewski tworzył sztuki sceniczne m.in. „Wiwisekcja”, „Osmędusze”, biorąc udział w ich inscenizacjach jako aktor. Świat teatru, ale również słowo, sztuka wypowiadania i wyrażania się wytyczały kierunek twórczości określanej mianem lingwistyczną i awangardową. Sam Białoszewski nie utożsamiał się z żadnym kierunkiem literackim, przez co nazywano go poetą „osobnym”.
Jego twórczość, siłą rzeczy jednak, wkomponowała się w nurt literacki prezentowany przez pisarzy skupionych wokół pisma „Współczesność” - warszawskiego dwutygodnika literacko-artystycznego. Piszących z pokolenia „Współczesności” charakteryzował indywidualizm twórczy, nieprzeciętność i wybitne dzieła, które trwale zapisały się w kanonie arcydzieł polskiej literatury. Tak też było z twórczością Mirona Białoszewskiego, który „stworzył swój własny świat literacki, "zwykłe gadanie" podnosząc do rangi wielkiej literatury”.
Jego teatr działał do 1963 roku. W tym czasie poeta eksperymentował z możliwościami zapisu dźwiękowego, nagrywając swój głos za pomocą taśm magnetofonowych. W 1965 roku kupił na własny użytek magnetofon i nagrywał teksty poetów romantycznych przygotowywane do wcześniejszych inscenizacji teatralnych. Równolegle nagrywał „Pamiętnik z powstania warszawskiego”, który oficjalnie wydany w 1970 roku zrewolucjonizował polską prozę.
„Dążę do tego, żeby to, co pisane, było zapisaniem mówionego. I żeby pisanie nie zjadło mówienia. To co jest warte z języka mówionego, to się zapisuje. A to z napisanego – jest potem mówione na głos" – mówił Miron Białoszewski.
W latach siedemdziesiątych zaczął tworzyć filmy wideo. Nazywał to filmikowaniem, pozostawiając po sobie ponad 100 godzin nagrań, z czego większość to zapisy z lat osiemdziesiątych. Był zagorzałym melomanem. Bez przerwy, nawet w nocy, słuchał muzyki. Każdy moment ciszy wypełniał dźwiękami. Jego mieszkanie, w zdecydowanej większości, zapełnione było kolekcją płyt. "Gdyby mógł mieć walkmana, zapewne nie rozstawałby się z muzyką. A i tak potrafił zabrać ze sobą jej rytm i rozpęd" – pisał o Białoszewskim Maciej Byliniak, autor opracowań do płyt z nagraniami poety pt. „Białoszewski do słuchu”.
17 czerwca 1983 roku, po trzecim z kolei zawale, Miron Białoszewski zmarł. Został pochowany na warszawskich Powązkach. Jego lingwistyczna poezja, wymykająca się literackim klasyfikacjom dała początek nurtowi zwanemu „Nową Falą”.
W księgozbiorze biblioteki znajdują się zarówno dzieła Mirona Białoszewskiego, jak i opracowania dotyczące jego życia i twórczości. Wśród nich szczególnie polecamy „Tajny dziennik” (2012) Mirona Białoszwskiego, Tadeusza Sobolewskiego „Człowiek Miron” (2012) oraz „Maksymalnie udaną egzystencję: szkice o życiu i twórczości Mirona Białoszewskiego” (1997) Anny Sobolewskiej. Zapraszamy do odwiedzin i życzymy niezapomnianych literackich wrażeń.
Barbara Hałusek
Źródło:
Fotografia: https://www.szukajwarchiwach.gov.pl/jednostka/-/jednostka/5984553/obiekty/431473?refererPlid=20136
https://culture.pl/pl/artykul/miron-czlowiek-audiowizualny [dostęp online 10.06.2022]
https://culture.pl/pl/tworca/miron-bialoszewski [dostęp online 10.06.2022]