Siła kobiecego spojrzenia
Data rozpoczęcia: 2021-03-31
Data zakonczenia:
Bez patosu, z prostotą, szczerze płynie jej opowieść – i może dlatego właśnie jest tak wspaniała, wzruszająca i sugestywna, poetycka i niezapomniana.
Cecylia Słapakowa
Pola Gojawiczyńska (01.04.1896-29.03.1963)
Gdyby żyła, dziś obchodziłaby 125 lat. Pola Gojawiczyńska jedna z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego, autorka słynnych ,,Dziewcząt z Nowolipek", za które otrzymała nagrodę literacką miasta Warszawy oraz kontynuacji tej powieści pt. „Rajska jabłoń”. Publikująca na łamach „Echa Pragi” i „Kuriera Warszawskiego”. Również prowadząca działalność wychowawczą w przedszkolach i domach opieki nad dziećmi. Pracowała także jako bibliotekarka w Warszawie i jej okolicach.
Pisarstwo Poli Gojawiczyńskiej charakteryzował swojego rodzaju psychologizm wywodzący się z wnikliwej obserwacji zachowań społeczno-obyczajowych w środowisku robotniczym i drobnomieszczańskim Warszawy. Wielu pisarzy poruszało podobne tematy, autorkę cechowała jednak nieprzeciętna wrażliwość, którą spotkać można tylko w nurcie literatury kobiecej. Jej talent dostrzegły Gabriela Zapolska i Zofia Nałkowska. – Pani ma duży dar pisarski. Pani doskonale widzi. […] Pani posiada wszelkie dane na szlachetny i piękny charakter – pisała Zapolska. W listach do autorki „Dziewcząt z Nowolipek” podkreślała swój zachwyt nad jej powieściami. Nałkowska zaś wnioskowała nawet o stypendium dla Gojawiczyńskiej.
„Dziewczęta z Nowolipek” przyniosły Poli Gojawiczyńskiej rozgłos jakże potrzebny dla podkreślenia wyjątkowego obrazu rzeczywistości, jaki można było doświadczyć tylko dzięki literaturze, której autorką stawała się kobieta. ,,Ta opowieść o marzeniach i próbach przebicia się do świata, który być może istnieje tylko w marzeniach i na kartach powieści o miłości przyniosła Gojawiczyńskiej sławę i miejsce w panteonie pisarzy polskich. Gojawiczyńska połączyła psychologiczne i socjologiczne obserwacje z elementami romansu, tworząc historię o brutalnym życiu, przed którym nie ma ucieczki. W jej świecie przetrwali tylko najsilniejsi. Wrażliwi i delikatni odeszli szybko, bo zwyczajnie nie było dla nich w Warszawie miejsca.”
Teksty Gojawiczyńskiej stawały się tym bardziej autentyczne, ponieważ autorka wplatała w nie wątki autobiograficzne. Zabieg ten wynikający bardziej z natury i potrzeby niż z wyrachowanego przemyślenia, sprawił iż powieści te stawały się bliższe odbiorcy. Losy opisywanych dziewcząt były losami każdej kobiety. To była właśnie siła kobiecej prozy.
„Autorki tej prozy, dzięki swoistej kobiecej wrażliwości, potrafiły nasycić swoje utwory niespotykaną dotąd w literaturze atmosferą, pełną liryzmu i wrażliwości, bogatą w osobiste przeżycia, które pomimo swojej konkretności często urastały do rangi symbolu kobiecego losu. Świat w tych utworach był oglądany przez pryzmat „osobowości czysto kobiecej”, z kobiecej perspektywy, poprzez jej właściwą uczuciowość i wyobraźnię. Cała struktura tych powieści wynikała z charakterystycznych dla tej płci potrzeb serca i duszy, starała się wniknąć w tajemnice kobiecej wrażliwości. Te właściwości kobiecej prozy zdecydowały o niepowtarzalnym klimacie utworów.”
Barbara Hałusek
Powieści Poli Gojawiczyńskiej m.in. „Dziewczęta z Nowolipek”, „Rajska jabłoń” i inne oraz publikacje dotyczące jej życia i twórczości, znajdują się w księgozbiorze biblioteki. Zapraszamy do odwiedzin i wypożyczeń. Życzymy niezapomnianych lektur.
Źródło:
Adela Pryszczewska-Kozołub, Pola Gojawiczyńska a proza kobieca, Prace Naukowe. Filologia Polska. Historia i Teoria Literatury 5, 1995/1996, s. 97-105. HYPERLINK [dostęp online 30.03.2021]
https://ninateka.pl/audio/finezje-literackie-1998-zycie-i-tworczosc-poli-gojawiczynskiej-odc-2 [dostęp online 30.03.2021]
https://pl.wikipedia.org/wiki/Pola_Gojawiczyńska [dostęp online 30.03.2021]
https://www.granice.pl/publicystyka/pola-gojawiczynska-mistrzyni-opowiesci-o-marzeniach/1076/2 [dostęp online 30.03.2021]
Benedykt Jerzy Dorys, Portret Poli Gojawiczyńskiej, HYPERLINK [dostęp online 31.03.2021]