Uśmiech na dziecięcej twarzy
Data rozpoczęcia: 2022-02-28
Data zakonczenia:
Maria Kownacka (11.09.1894-27.02.1982)
Czterdzieści lat temu zmarła Maria Kownacka pisarka, tłumaczka, autorka książek, sztuk scenicznych i słuchowisk radiowych dla dzieci, współredaktorka czasopism dziecięcych, wydawanego podczas Powstania Warszawskiego „Dziennika Dziecięcego” oraz „Płomyka”, na łamach którego zadebiutowała w 1919 roku.
Maria Kownacka całe swoje życie poświęciła dzieciom. Osierocona we wczesnym dzieciństwie sama dostrzegała problemy najmłodszych, czuła potrzebę poświęcania im szczególnej uwagi. Już jako nastolatka podejmowała się opieki i edukacji dzieci z własnego otoczenia. Wiedziała jak doświadczenia wojny wyciskają piętno na dziecięcej psychice. Kochała dzieci i chciała ofiarować im wszystko, czego sama nie mogła mieć. Maria Kownacka pisała dla dzieci i o dzieciach. W 1919 roku nawiązując kontakt z Heleną Radwanową, stała się redaktorką „Płomyka”, jednego z popularniejszych czasopism dziecięcych. W czasie Powstania Warszawskiego redagowała „Dziennik Dziecięcy”, publikując również na jego łamach swoje teksty.
W 1931 roku Maria Kownacka opublikowała na łamach prasy dziecięcej pierwszą część historii
o Plastusiu, ludziku ze szkolnego piórnika. Ta jedna z najbardziej znanych opowieści dla dzieci, wydana została w wersji książkowej w 1936 roku pod tytułem „Plastusiowy pamiętnik”. Historia
o małym plastelinowym ludku mieszkającym wraz z Gumką Myszką, Piórem, Ołówkiem i innymi przyjaciółmi w piórniku uczennicy Tosi, skradła serca nie tylko najmłodszym czytelnikom. Książka weszła również do kanonu lektur szkolnych, stając się klasyką literatury dziecięcej, po którą również i dzisiaj sięgają rodzice małych dzieci.
Maria Kownacka stwarzała opowieści mające wywoływać uśmiech na dziecięcej buzi. Oprócz „Plastusiowego pamiętnika” najbardziej znanymi jej historiami były „Kajtkowe przygody” (1948), „Tajemnica uskrzydlonego serca” (1948), „Rogaś z Doliny Roztoki” (1957), „Szkoła nad obłokami” (1958).
Na podstawie opowieści o Plastusiu powstało słuchowisko radiowe oraz serial animowany. Głosu plastelinowemu ludkowi udzieliła Irena Kwiatkowska.
Maria Kownacka została odznaczona w 1948 roku Krzyżem Zasługi, w 1952 roku Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1957 roku Medalem Komisji Edukacji Narodowej. W 1971 roku otrzymała Order Uśmiechu, jedno z najważniejszych wyróżnień dla autora literatury dziecięcej, przyznawanej przez samych czytelników oraz w 1978 roku Orle Pióro.
Z całą pewnością można dziś stwierdzić, iż nie ma w Polsce biblioteki, w której nie znajdziecie
na półkach książek Marii Kownackiej. Jeśli jednak taki fakt mógłby zaistnieć, to zapewne tylko
w przypadku, gdy pozycje te byłyby wypożyczone. Na czym polega fenomen tych historii? Czy to tylko szkolna lektura? Poczytajcie o Marii Kownackiej biograficzną opowieść Olgi Szmidt pt. „Kownacka: Ta od Plastusia” (Wydawnictwo „Czarne” 2016). Poznajcie jak silna była aura pisarki, którą wokół siebie roztaczała... aura, która wywoływała uśmiech na dziecięcej buzi.
Barbara Hałusek
Źródło:
https://culture.pl/pl/tworca/maria-kownacka
https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/1228296,Maria-Kownacka-Z-Plastusiem-przez-swiat
https://pl.wikipedia.org/wiki/Maria_Kownacka
Fotografia w: Kownacka: Ta od Plastusia, Olga Szmidt, Wołowiec 2016