Marek Hłasko (14.01.1934-14.06.1969)
Data rozpoczęcia: 2024-01-15
Data zakonczenia:
90 lat temu urodził się Marek Hłasko, prozaik, scenarzysta filmowy, mistrz krótkich form prozatorskich: nowel i opowiadań, w których w sposób zupełnie odmienny niż to miało miejsce w prozie czasu socrealizmu, opisywał trudną współczesną rzeczywistość i codzienność zwykłych ludzi. Autor tekstów publikowanych na łamach paryskiej „Kultury”, pisarz postrzegany jako symbol buntu, nazywany „outsiderem” polskiej prozy. W 1954 roku debiutował utworem „Baza Sokołowska”, uznanie czytelników i Nagrodę Literacką Wydawców przyniosło mu opowiadanie „Pierwszy krok w chmurach”. Na podstawie prozy Hłaski powstały filmy m.in. „Zbieg” Stanisława Jędryki, „Pętla” Wojciecha Hasa, „Baza ludzi umarłych” Czesława Petelskiego. Od 1958 roku pisarz przebywał poza granicami kraju (Francja, Niemcy, Izrael, USA), gdzie pozostał aż do śmierci, nie osiedlając się nigdzie na stałe. Wydane w roku opuszczenia granic kraju opowiadanie pt. „Cmentarze” wydane przez Instytut Literacki w Paryżu, nagrodzone nagrodą literacką „Kultury” zamknęło pisarzowi drogę powrotną do kraju. W okresie emigracyjnym powstawały kolejne z jego bardziej znanych utworów m.in.: „Sowa, córka piekarza”, „Wszyscy byli odwróceni”, „Piękni dwudziestoletni”, „Drugie zabicie psa”.
Miałem przy sobie osiem dolarów; miałem dwadzieścia cztery lata; byłem autorem wydanego tomu opowiadań oraz dwóch książek, których wydać mi nie chciano. [...] Ci, którzy pogrzebali mnie szybko z wprawą zawodowych grabarzy, byli ludźmi starszymi ode mnie o lat trzydzieści lub więcej. [...] wysiadając z samolotu na lotnisku Orly myślałem, że najpóźniej za rok będę z powrotem w Warszawie. Dzisiaj wiem, że nie wrócę do Polski już nigdy; pisząc to jednak wiem także, że chciałbym się omylić. – wyznał pisarz w „Pięknych dwudziestoletnich”.
Marek Hłasko był twórcą bezkompromisowym, opisującym trudną do zniesienia ówczesną rzeczywistość językiem „ostrym” i „krwistym”, pisarzem dbającym o wiarygodność fabuły, o sceny „wyciśnięte z życia”. Na całym świecie potrafił zjedna
sobie zwolenników przede wszystkim wśród przedstawicieli młodszego pokolenia. Jego proza tłumaczona była na niemalże wszystkie języki Europy, również na hebrajski, japoński i koreański. Marek Hłasko zmarł w wieku 35 lat, jedenaście lat tułając się po świecie jako emigrant. 14 czerwca 1969 roku w Wisenbaden, w bliżej niewyjaśnionych okolicznościach, zakończył swoją podróż. Prochy pisarza, które sprowadzono do Polski dopiero w 1975 roku, spoczęły na cmentarzu powązkowskim w Warszawie. Z inicjatywy Marii Hłasko – matki, na płycie nagrobnej wyryto napis: „Żył krótko, a wszyscy byli odwróceni”. Twórcą nagrobka był Jan Himilsbach.
Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w dziewięćdziesiątą rocznicę urodzin pisarza, rok 2024 ustanowiono Rokiem Marka Hłaski.
W księgozbiorze Biblioteki znajdują się dzieła Marka Hłaski, opowiadania „Piękni dwudziestoletni”, „Sowa, córka piekarza” i inne, korespondencje i wspomnienia, jak również książki opisujące jego życie i twórczość. Zachęcamy do poszukiwań w katalogu online oraz do odwiedzin w Bibliotece. Życzymy niezapomnianych wrażeń podczas lektury.
Barbara Hałusek