Jego mapy znalazły się w renomowanych atlasach ówczesnej Europy

Zobacz zdjęcie w większej rozdzielczości

Data rozpoczęcia: 2024-07-13
Data zakonczenia:

Studiował prawo, ale do historii przeszedł jako twórca map. Na jego dziełach, powstałych w XVII wieku, europejscy kartografowie wzorowali się jeszcze przez kilka następnych stuleci. Znawcy nazywają go pierwszym kartografem śląsko-wielkopolskim. Mowa o Jonasie Scultetusie. Dokładnie dzisiaj, czyli 14 lipca, mija 360 rocznica jego śmierci.

Jonas Scultetus urodził się w 1603 roku w Szprotawie. Pierwszą edukację pobierał w swoim rodzinnym mieście oraz w Legnicy. W latach 1622-1626 studiował prawo na uniwersytetach we Frankfurcie nad Odrą, a potem w Lipsku. Zdobył gruntowne prawnicze wykształcenie i… powrócił na pogranicze śląsko-wielkopolskie, gdzie został wychowawcą dzieci magnackich. Był zatrudniony m.in. przez ród Leszczyńskich. Zajął się też kartografią.

Sięgał w swoich pracach po liczne symbole, by przedstawić na mapach m.in. obiekty gospodarcze. Z jego dzieł możemy dowiedzieć się, gdzie znajdowały się kopalnie złota, srebra, miedzi czy cyny. Stąd też mapy Scultetusa stanowiły cenne źródło wiedzy. Dlaczego zajął się tym fachem? Cóż, najpewniej dlatego, że było to wówczas bardzo intratne zajęcie.

Scultetus zapewne wiódł barwne życie, ale informacje, jakie się o nim zachowały, są niepełne, a niekiedy – jak podaje Janina Małgorzata Halec w „Słowniku biograficznym Leszna” – wzajemnie się wykluczają. Niektóre źródła podają na przykład, że w latach 1633-1649 mieszkał w Lesznie, gdy według innych w tym czasie podróżował razem ze swoimi podopiecznymi po Francji i Niderlandach. Na pewno przebywał w Lesznie oraz pobliskiej Czerninie i Górze, gdzie podjął pracę protonotariusza. Był też nauczycielem w leszczyńskim gimnazjum. Zmarł w 1644 roku.

Do historii przeszedł jednak jako twórca map śląskich, które zamieszczano w renomowanych atlasach ówczesnej Europy. Jest autorem ośmiu zachowanych do dziś map. Są to dwie mapy generalne Śląska i Dolnego Śląska oraz księstw: legnickiego, wołowskiego, głogowskiego, wrocławskiego, grodkowskiego (z Nysą) i hrabstwa kłodzkiego. Prawdopodobnie opracował również mapę księstwa brzeskiego, która nie przetrwała. Warto podkreślić, że znajdują się na nich nie tylko tereny Śląska czy Dolnego Śląska, ale także sąsiednie tereny, w tym Leszno i najbliższa okolica.

Miejska Biblioteka Publiczna im. Stanisława Grochowiaka w Lesznie posiada w swoich zbiorach wszystkie zachowane mapy Scultetusa. Ze względu na ich unikatowy charakter i wartość są one prezentowane czytelnikom tylko przy okazji specjalnych wystaw. Dla zainteresowanych mamy jednak dobrą wiadomość. Jeszcze w tym roku będą one dosłownie na wyciągnięcie ręki. Znajdą się bowiem w zbiorach Leszczyńskiej Biblioteki Cyfrowej, gdzie każdy o dowolnej porze dnia i nocy będzie mógł się z nimi zapoznać.

(mach)

Fot. Ducatus Silesiae Wolanus / zbiory MBP w Lesznie